Verschil hinderlijk en schadelijk geluid
In de arbeidssituatie zijn twee soorten geluid te onderscheiden:
- schadelijk geluid en
- hinderlijk geluid.
Schadelijk geluid
Schadelijk geluid is het niveau van het geluid boven een dagdosis van 80 dB (A). Gemiddeld betekent een blootstelling vanaf 80 dB (A) gedurende 8 uur per dag vijf dagen per week bij 40 dienstjaren dat er schade ontstaat. Omdat de decibel een logaritmische maat is, geldt dat bij een geluidsniveau van 83 dB(A) men maximaal 4 uur blootgesteld mag worden om geen gehoorschade op te lopen, bij 86 dB(A) 2 uur, enzovoort. Dat betekent bij een verdubbeling van het geluidsniveau (3 dB) een halvering van de expositietijd. Met ISO 1999 kan worden berekend welke percentage van de medewerkers gehoorverliezen heeft na veertig jaar blootstelling in relatie tot geluidbelasting.
Hinderlijk geluid
Hinderlijk geluid kan zowel boven als onder de 80 dB(A) liggen. Klachten over hinderlijk geluid kunnen zeer divers zijn: hoge geluidsniveaus, slechte spraakverstaanbaarheid, concentratieverlies, eentonigheid, schrikreacties. In de volgende paragrafen beperken we ons tot schadelijk geluid.
Voorbeelden van geluidsniveaus
| dB(A) | geluid |
| 45-55 | een gewoon gesprek met iemand naast je |
| 60-70 | rustig pianospel |
| 80 | kiestoon van je telefoon |
| 85 | straatgeluid in de stad, gehoord vanuit huis met ramen open |
| 94 | gemiddelde privéstereo-installatie op standje 5 |
| 107 | een elektrische of motormaaimachine |
| 110 | een cirkelzaag |
| 140 | straalmotor van een vliegtuig op 30 meter afstand |
Lawaaislechthorendheid
Beroepsslechthorendheid of -gehoorbeschadiging (occupational hearing loss) is een ander begrip dan lawaaislechthorendheid (noise induced hearing loss). Geluid op de werkplek is wel de belangrijkste oorzaak van beroepsslechthorendheid. Ook andere factoren kunnen echter een rol spelen, eventueel in combinatie met geluid. Deze factoren zijn onder andere chemische stoffen (ook medicijnen), trillingen en hitte.
Beroepsslechthorendheid is een klassieke beroepsziekte die frequent voorkomt. Gehoorschade door industrieel geluid start meestal in het frequentiegebied tussen 3000 en 6000 Hz, daar is het gehoor het meest gevoelig voor schade.
Correctie voor ouderdomsslechthorendheid
Om lawaaislechthorendheid vast te kunnen stellen moet rekening gehouden worden met presbyacusis (ouderdomsslechthorendheid): het gehoor laat een fysiologische verslechtering zien bij het stijgen van de leeftijd.
Slechthorendheid ontwikkelt zich sluipend. Tinnitus (oorsuizen) kan in elk stadium van lawaaislechthorendheid voorkomen (Hagberg, 2005).
Spaakverstaanbaarheid
Uit laboratoriumonderzoek blijkt dat mensen met gehoorschade door blootstelling aan geluid, spraak in achtergrondgeluid minder goed verstaan als het gehoorverlies in het toondrempel-audiogram groter is dan 10 dB, gemiddeld over twee oren en bij 2 en 4 kHz (Smoorenburg, 1992). Hetzelfde resultaat is gevonden in epidemiologisch onderzoek (Passchier-Vermeer & Rövekamp, 1987). Kortom, bij 10 dB gehoorverlies bij 2.000 en 4.000 Hz beginnen de moeilijkheden bij het verstaan van spraak. Dit kan aangeduid worden met de term slechthorendheid. Het valt op dat het gehoorverlies sterker is aan het linker oor (Schriemer & Verbeek 2007).
Sociale handicap
Bij 30 dB verlies tussen deze frequenties is het verstaan van spraak zo verminderd, dat er sprake is van een sociale handicap. Deze grens van meer dan 30 dB bij 1000, 2000 of 4000 Hz wordt internationaal beschouwd als gehoorschade bij beroepsslechthorendheid (Dobie, 2001).
Voorkomen van slechthorendheid
Slechthorendheid is een over het algemeen een chronische aandoening met een aanzienlijke ziektelast (Hoeymans et al, 2005). De bijdrage aan slechthorendheid door geluid op het werk is voor de Verenigde Staten berekend tussen 12.6-22.4% (Nelson et al. 2005). Deze Amerikaanse gegevens extrapolerend naar de Nederlandse situatie levert de verwachting op dat in de beroepsleeftijd van 20-65 jaar ongeveer 30.000 mensen slechthorend zijn door hun werk.
Ongeveer 7% van de Europese werknemers denkt dat ze gehoorschade oplopen door hun werk. Bijna 30% van de Europese werknemers staat meer dan een kwart van de werktijd bloot aan schadelijke geluidniveaus.
In Nederland staan ongeveer 900.000 mensen bloot aan overmatig geluid tijdens het uitoefenen van hun beroep.
Gehoorschade als gevolg daarvan is één van de meest gemelde beroepsziekten. Jaarlijks worden er ongeveer 200 meldingen van deze beroepsziekte gedaan bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten.